Công bằng theo chiều dọc (vertical equity) là một trong những nguyên tắc được sử dụng khi xây dựng chính sách thuế. Mục đích của việc đánh thuế, bên cạnh việc tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, là tạo công bằng xã hội cao hơn thông qua tái phân bổ của cải. Tiêu chuẩn công bằng của một hệ thống thuế có thể được xem xét dưới góc độ khả năng chi trả. Khả năng chi trả (đo lường bằng thu nhập, tài sản hay tiêu dùng) có thể được sử dụng như một nguyên tắc để đánh thuế. Theo nguyên tắc này, những người có khả năng ngang nhau trong việc gánh chịu thuế cần phải đóng một khoản thuế ngang nhau (công bằng theo chiều ngang), và những người có khả năng không ngang nhau cần phải được đóng những khoản thuế khác nhau, với tương quan hợp lý đến khả năng của họ (công bằng theo chiều dọc).
Ví dụ, khi áp dụng nguyên tắc công bằng theo chiều dọc: cá nhân C có thu nhập 50 triệu đồng/năm và cá nhân D có thu nhập 70 triệu đồng/năm thì sẽ phải chịu hai mức thuế khác nhau.