Là từ dùng để chỉ các công cụ đầu tư có thu nhập bắt nguồn từ biến động giá cả và lợi suất (yield) của các tài sản (hàng hoá, cổ phiếu, trái phiếu), lãi suất, tỷ giá hối đoái, chỉ số chứng khoán. Các chứng khoán phái sinh phổ biến nhất la hợp đồng tương lai (futures), quyền lựa chọn (options), hợp đồng kỳ hạn (forwards) và các hợp đồng hoán đổi (swaps).
Chứng khoán phái sinh có thể được sử dụng làm công cụ phòng ngừa rủi ro, hoặc đầu tư (nhưng thường sử dụng đòn bẩy tài chính nên rủi ro cao).
Luật chứng khoán 2006 có nêu một số loại chứng khoán phái sinh có thể được giao dịch là “Quyền mua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán”.
Cho đến nay, ở Việt Nam, mới chỉ có quyền mua cổ phần và chứng quyền là được giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam.